|
Bu yazı PC tabanlı Tex programlarında karşılaşılan önemli problemlerin çözümünde yardımcı olacak ipuçlarını içermektedir. Problemler soru cevap biçiminde olup yapılması gereken işlemler adım adım açıklanmıştır. Bununla beraber, bazı temel bilgiler de yazı içerisinde verilmektedir.
Soru 1) Bir TEX programı ile makale nasıl yazılır?
Cevap 1) Bölümümüzde uzun zamandan beri PcTEX (Ver.1) adındaki Tex yazılımı kullanılarak bilimsel makaleler hazırlanmaktadır. Makale yazılımınında dikkat edilecek ilk şey yayınevine ait style dosyalarının bilgisayarınızda yer almasıdır. Örneğin; Astronomy & Astrophysic dergisine yazılacak bir makale için laa.sty adındaki style dosyasının PcTEX directory te yer alması gerekmektedir. Diğer dergilere ait style dosyaları yayınevlerinin internet üzerindeki sitelerinden elde edilebilir.
Tex programlarında yazı yazılırken isim.tex adında bir dosya oluşturulur. Bu dosya Tex programında yer alan bir derleyici ile isim.dvi dosyasına çevirilir. Bu dosya yayınevinin istemiş olduğu dizaynda makalenin görünmesini sağlar. Dvi dosyaları üzerinde başka bir işlem yapılmaz. Bununla birlikte, bir Tex programına sahip olmayan Windows kullanıcısı Dviscope adındaki yazılımı kullanarak bir dvi dosyasını ekran üzerinde görüntülenebileceği gibi bir yazıcıya da aktaralabilir. Dviscope adındaki yazılımındaki her işlem kullanılan Tex programlarında bulunmaktadır.
Sonuç olarak bir Tex programı ile isim.tex (derleme) à isim.dvi adındaki dosyalar çevirilir.
Dergiler hazırlamış olduğunuz makaleyi genellikle soyadınız.ps biçiminde istemektedir. Bu yüzden isim.dvi dosyanızın soyadınız.ps biçimine çevirmeniz gerekmektedir. Bu işlem aşağıda daha detaylı anlatılacaktır.
Soru 2) Bir makale hazırlanırken hangi programlara ihtiyacınız vardır?
Cevap 2) Bu sorunun cevabı çok farklı şekillerde verilebilir. Çünkü her kullanıcının çalıştığı işletim sistemi farklı olabilir. Biz bu soruya Bölümümüzde kullanılan Windows işletim sistemine göre cevaplayacağız.
Gerekli yazılımlar
- 1) Bir Tex programı (PcTEX V.1)
- 2) Bir grafik çizim programı (Grapher 1.32)
- 3) Bir grafik gösterim programı (Ghostview 3.6)
- 4) Bir grafik gösterim programı (Adobe Acrobat 4.0)
- 5) Bir grafik gösterim programı (Adobe Photoshop 5.0)
Soru 3) Makalede kullanılan şekiller hangi programda ve formatta hazırlanmalı?
Cevap 3) Bölümümüzde grafik çizimlerinde Grapher programı kullanılmaktadır. Bu yazılım isim.grf uzantılı dosyalar üretmektedir. Yayınevlerin grafik için yazarlardan en az 300 dpi çözünürlüklü ps, eps, gif, bmp ve tif uzantılı dosyaları istemektedir. PcTex (V.1) yazılımı eps ve bmp uzantılı grafik dosyalarını dış ortamdan alarak dvi dosyasını üretmektedir. Bölümüzde grafik dosyaları genellikle grf uzantılı olarak üretilip bmp uzatısına çevrilerek PcTex programına aktarılmaktadır. Bunun için şu adımlar izlenmektedir.
Not: Grapher yazılımında 1 inch uzunluğundaki çizgi 96 pikselden oluşur. Yani çözünürlük 96 dpi tir. Öncelikle grafiklerin en az 300 dpi çözünürlüğe çıkartılması gerekmektedir.
01) Şekillerin 300 dpi ya çıkarılması için Grapher üzerindeki boyutlarının bir sabit sayı ile çarpılması gerekmektedir. Bu sayı 3.21 cm tir. Yani, Grapher programındaki gerçek uzunluğu 6 cm olan bir karenin çözünürlüğünü 300 dpi çıkartmak için her iki kenarını 3.21 cm ile çarpmak gerekmektedir. Yapılan deneysel çalışmalarda font büyüklüğünün 20 punto, veri noktalarının 0.30 cm olması gerektiğini gördük.
02) Bu işlemler yapıldıktan sonra Grapher yazılımındaki Grapher à Edit à Clipboard seçeneğine gidilerek Clipboard Format menüsüne ulaşılır. Buradan input kutusundan (Picture) output kutusundan (Picture) seçeneklerine tıklanır.
07) Şekiller PcTex yazılımına yerleştirildikten sonra derlenen isim.dvi dosyasının oluşturulması gerekmektedir. Burada dikkat edilecek şey şudur. Ürettiğiniz grafikler PcTex üzerine ilk uzunlukları korunmak suretiyle (3.21 ile çarpılmadan önceki boyutlar) yapıştırılmalıdır. Yani 3.21 cm ile çarpılmaksızınki değerleri yazılmalıdır. Bu değerler, aşağıda görülen, PcTex deki \special komutunda yer alan x ve y parametrelerine yazılmalıdır. \special{bmp: path x=??? cm y=??? cm}
08) Elde edilen isim.dvi dosyasının soyadınız.ps yapılması yayınevi tarafından istenmektedir. Onun için izlenmesi gereken yol şudur:
10) Ürettiğiniz bu dosyayı (isim.prn) Ghostview yazılımı ile açarak Save As komutuna tıklayın. Buradan uzantısı ps olmak üzere dosyanızı isim.ps uzantılı yapınız.
11) Bu seçenek ile dosyanız ps uzantılı olacak ve Ghostview yazılımı ile okunabilecektir. Fakat bu dosya başka işletim sistemlerinde görüntülenememektedir. Bu yüzden şu işlemlerin yapılması şarttır.
12) Adobe Acrobat programı kullanıma açılmalıdır. Burada şunu söylememiz gerekiyor. Bu programın Reader versiyonu kullanılmamalıdır. Yani gerçek, tüm fonksiyonları çalışan sürümü kullanılmalıdır.