Helix Bulutsusunun Yeni Fotoğrafları

Hubble Uzay Teleskoskopu (H.U.T) Helix Bulutsusunun iç kısımlarında kuyruklu yıldızlara benzer binlerce ufak kümecik belirledi.

H.U.T dan alınan en son görüntüler, Helix Bulutsusunun (NGC 7293) iç kısımlarına ait bölgelerinin detaylarını ortaya çıkarttı. Gözlemler, Houston’daki Rice Üniversitesinde çalışmakta olan C.Robert O’Dell ve Kerry P.Handron adlı iki astronomun H.U.T’un geniş alan gezegen 2 kamerasını kullanmalarıyla gerçekleştirdiler.

Elde edilen görüntülerden “kuyruklu yıldız benzeri kümeciklerin” gerçek doğası ortaya çıktarıldı. Helix Bulutsusunun (Şekil 1) tahmini uzaklığı 450 ışık yılı, her bir kuyruklu yıldıza benzer parçacığın gerçek boyutları birkaç milyar kilometre (veya kabaca Güneş - Dünya arasındaki uzaklığının 100 katı) ve bu parçaların kuyruklarının büyüklüğü ise 150 milyar kilometrenin üzerindedir (Şekil 2).   

Şekil 1. Helix Bulutsusunun Anglo-Austrialian                             Şekil 2. H.U.T dan elde edilen

teleskopu ile çekilen fotoğrafı.                                                     kuyruklu yldız benzeri bir

                                                                                                                               kümecik.

Helix Bulutsununun iç kısımlarına ait görünen çoğu parçacık merkezsel yıldızdan birkaç trilyon kilometre uzağında bulunur. Bütün kuyruklu yıldız benzeri cisimlerin kuyrukları belli bir merkezi noktadan uzaklaşıyormuş gibi görünmektedir. Helix Bulutsusunun Dünyadaki gözlemevlerinden elde edilmiş görüntüleri incelendiğinde, kuyruklu yıldız benzeri cisimlerin tam olarak görünememektedir. Buna karşın H.U.T nun son fotoğrafları bu yapıları ayrıntılı bir şeklide ortaya koymaktadır.

Görünen bu cisimler varlıklarını Bulutsuda devam etmekte olan evrime borçludurlar. Güneş’in kütlesinin sekiz katına eşit bir kütleyle evrimine başlayan yıldızlar evrimlerinin son safhalarında Helix Bulutsusu gibi bir yapı (gezegenimsi bulutsu) göstererek yaşamlarına diğer bütün gezegenimsi bulutsu gibi son verirler. Nükleer yakıtını bitiren bir yıldız, atmosferinin üst kısımlarını uzay boşluğuna yayarak halka benzeri bir yapı oluşturur. Yıldız, dış atmosferini genişletmesi ile de yıldızın sıcak koru ortaya çıkar. Burada görünen parlak yıldız yeni oluşmakta olan beyaz cücenin ta kendisidir. Helix Bulutsusunda da olduğu gibi böyle bir gelişim bundan 25,000 yıl önce meydana gelmi?tir.

Bulutsu yavaşça hareket eden, yüksek yoğunluklu gaz bulutundan meydana gelmektedir. Aynı zamanda merkezi yıldızın 120,000 ^oC; yüzey sıcaklığı bulutsu içindeki hızlı hareket eden, düşük yoğunluk bir yıldız rüzğarını meydana getirmektedir. Yıldız rüzğarlarının bu yavaş hareket eden gaz bulutlarına çarpması ve süreklemesiyle H.U.T tarafından elde edilen kuyruklu yıldız benzeri bu parçaları oluşturmaktadır. Binlerce yıl sonra ise bu gaz kürecikleri yıldızlararası soğuk karanlığın içersinde gözden kaybolacaktır.

 Kaynak:  Astronomy   (Temmuz - 1996)